Fundacja rodzinna w 2025 r. – podatkowe status quo zachowane
16. 01. 2025
W sierpniu 2024 r., czyli po nieco ponad roku funkcjonowania fundacji rodzinnych w Polsce, resort finansów doszedł do wniosku, że jednak „spora” liczba fundacji powstała w celu „agresywnej” optymalizacji podatkowej i w związku z tym, zapowiedział zmiany mające na celu „uszczelnienie systemu podatkowego”. Informacja ta wprowadziła niemałe zamieszanie wśród polskich firm i fundacji rodzinnych. Pomimo wielu głośnych zapowiedzi zmian w zakresie zasad opodatkowania fundacji rodzinnych styczeń 2025 r. nie przyniósł zmian w tym zakresie – w efekcie czego podatkowe status quo fundacji rodzinnych zostało zachowane.
- Interpelacje poselskie i zakres dopuszczalnej działalności gospodarczej
Równolegle do prac nad zapowiadanymi zmianami, wiceminister finansów Jarosław Neneman zaprezentował aktualne stanowisko MF w zakresie dopuszczalnej działalności gospodarczej fundacji rodzinnych, odpowiadając na trzy interpelacje poselskie – w zakresie zagranicznych spółek osobowych (podmiotów transparentnych podatkowo), kryptowalut i obligacji oraz aportu nieruchomości.
Stanowisko MF jest następujące:
- Przystępowanie do zagranicznych spółek osobowych (podmiotów transparentnych podatkowo) – fundacja rodzinna może przystępować do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą […]. Wątpliwości w orzecznictwie budziło ustalenie „podmiotu o podobnym charakterze”, zwłaszcza w kontekście spółek transparentnych podatkowo. Według niekorzystnego poglądu (prezentowanego przez organy podatkowe), za podobne do spółek handlowych można uznać tylko te, które są podatnikami CIT. Natomiast korzystny pogląd (niektórych sądów administracyjnych) sugerował, że powinno się badać zagraniczne przepisy prawa handlowego, a nie wyłącznie status podatkowy tych podmiotów. Finalnie, wiceminister wyjaśnił, że „zamiarem ustawodawcy było umożliwienie fundacji rodzinnej przystępowania i uczestnictwa jedynie w takich podmiotach, które są podatnikami CIT” .
- Kryptowaluty i obligacje – fundacje rodzinne mogą nabywać i zbywać papiery wartościowe, instrumenty pochodne i prawa o podobnym charakterze. Jeśli chodzi jednak o obligacje skarbowe, to fundacje rodzinne nie zostały wymienione jako podmioty, które są uprawnione do ich zakupu. Wiceminister wyjaśnił więc, że nie jest to przeoczenie i MF nie zamierza rozszerzenia kręgu nabywców obligacji oszczędnościowych. Natomiast w zakresie kryptowalut wskazał, że nawet jednorazowe ich zbycie przez fundację rodzinną będzie skutkować koniecznością zapłaty 25% podatku CIT.
- Aport nieruchomości – fundacja rodzinna może zbywać mienie, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia. W orzecznictwie więc powstał spór odnośnie do dopuszczalności wnoszenia do spółki nieruchomości, którą fundacja kupiła w celu dokonania aportu. Jak można było przewidzieć, stanowisko MF uznało taką działalność za niedopuszczalną.
Ww. odpowiedzi MF wprowadzają jeszcze większy chaos i zaostrzają retorykę wokół fundacji. Pomijając już fakt, że są negatywne dla podatników, to w dalszym ciągu są nieprecyzyjne. Przykładowo, z jednej strony MF zapowiada zmiany w opodatkowaniu dochodów z udziałów w podmiotach transparentnych podatkowo, a z drugiej, w odpowiedzi na interpelacje wyjaśnia „zamiar ustawodawcy” i wskazuje, że już są one opodatkowane. To samo dotyczy aportu – pojęcie „zamiaru zbycia” nie zostało jasno określone i jest dość abstrakcyjne. Powyższe zdaje się niestety potwierdzać, że nie możemy wykluczyć zmian w zakresie funkcjonowania i opodatkowania fundacji rodzinnych.
- Opinia zabezpieczająca wydana przez Szefa KAS – światełko w tunelu?
Pomimo zapowiadanych zmian i niekorzystnych odpowiedzi MF, pojawiła się pewna nadzieja. Otóż pod koniec października opublikowano opinię zabezpieczającą z 13 września 2024 r. wydaną przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (DKP2.8082.2.2024) w przedmiocie fundacji rodzinnej. Czynność opisana we wniosku o wydanie opinii polegała na i) utworzeniu fundacji rodzinnej, ii) wniesieniu do niej akcji, iii) zbyciu tych akcji i zainwestowaniu w nieruchomości oraz iv) dokonywaniu wypłat na rzecz beneficjentów. Szef KAS pozytywnie ocenił wniosek i uznał, że czynność ta „nie spełniała ustawowych kryteriów unikania opodatkowania, ponieważ mimo osiągniętej korzyści podatkowej czynność nie została dokonana głównie w celu jej osiągnięcia, zaś z okoliczności wniosku wynika, że korzyść podatkowa, będąca jej rezultatem nie jest sprzeczna przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej i sposób jej dokonania nie był sztuczny”.
Poza powyższym Szef KAS przekazał też kilka pomocnych wskazówek dotyczących tzw. uzasadnionych przyczyn ekonomicznych, m.in. od których zależy zastosowanie lub nie klauzuli GAAR […], takich jak:
- czy obrót akcjami był planowany lub inicjowany przed powołaniem fundacji rodzinnej?
- czy wniesienie akcji do fundacji rodzinnej służy wyłącznie do „instrumentalnego” wykorzystania fundacji celem ich zbycia?
- jaka jest polityka reinwestycyjna zysków, czy występuje zaangażowanie podmiotów ze szkodliwych jurysdykcji podatkowych?
Opinia ta, wraz z poprzednią opinią dot. fundacji rodzinnych (DKP3.8082.5.2023), daje podatnikom pewien drogowskaz, o którym warto pamiętać podczas tworzenia i funkcjonowania fundacji rodzinnych. W przeciwieństwie do zapowiadanych zmian, które na dzisiaj nie weszły jednak/jeszcze w życie, omawiana opinia daje konkretne wskazówki i rozwiązania w zakresie aktualnej wykładni przepisów dot. funkcjonowania fundacji rodzinnych. Wprawdzie opinie zabezpieczające są wydawane i mają zastosowanie jedynie w indywidualnych sprawach, to tak jak w przypadku publikowanych interpretacji indywidualnych, umożliwiają one podatnikom zapoznanie się z interpretacją przepisów prawa podatkowego w konkretnych przypadkach.
Podsumowanie
Z jednej strony fundacje rodzinne są na „cenzurowanym” ze strony MF i wisi nad nimi widmo zmian w zasadach ich funkcjonowania. Z drugiej pozostaje mieć nadzieję, że MF pracując nad potencjalnymi zmianami w zasadach funkcjonowania fundacji rodzinnych, uwzględni fakt, jak ewentualne zmiany wpłyną na atrakcyjność polskich fundacji rodzinnych jako efektywnego wehikułu sukcesyjnego. Jak słusznie bowiem podkreślają eksperci, największym obecnie zagrożeniem dla fundacji rodzinnych jest sam ustawodawca.
Jak tylko pojawią się jakiekolwiek nowe informacje dotyczące zmian w zasadach opodatkowania/funkcjonowania fundacji rodzinnych, będziemy o tym na bieżąco Państwa informować.
Autorzy: adw. Radosław Kobrzyński – Associate w Kancelarii SKP, Michał Krysik – doradca podatkowy w Kancelarii SKP.