Nie milkną echa o nowelizacji Prawa farmaceutycznego, a mówiąc dokładniej, zgłoszonej w toku prac nad projektem ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz zmianie niektórych innych ustaw, prowadzonej przez Ministra Rozwoju i Technologii, poprawki nazywanej „ADA 2.0”. Wspomniana regulacja, ma na celu jeszcze dalej idące, niż nowelizacja określana jako tzw. Apteka dla Aptekarza z 2017 roku, ograniczenia podmiotowe w prowadzeniu aptek w tym w szczególności wprowadza istotne ograniczenia w zakresie możliwości transferu władztwa nad spółkami prowadzącymi apteki. Sposób procedowania nowelizacji, jako dodatek do ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych, oraz skutki jakie ze sobą niesie, budzą ogromne kontrowersje w środowisku aptekarskim. Po przejściu procesu legislacyjnego przez Sejm i Senat, rozstrzygnięcie tych kontrowersji leży teraz w rękach Prezydenta RP, do którego środowiska przedsiębiorców (apel Rady Przedsiębiorczości: Apel-RP-w-sprawie-Apteki-dla-Aptekarza (zbp.pl)) zaapelowały o niepodpisywanie tej nowelizacji.
 
Projektodawcy zaproponowali dodanie do ustawy Prawo farmaceutyczne przepisu, zgodnie z którym niedozwolone jest przejęcie kontroli, w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, nad podmiotem prowadzącym aptekę ogólnodostępną, jeżeli:
 
1) podmiotem przejmującym kontrolę jest podmiot inny niż farmaceuta posiadający prawo wykonywania zawodu, prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą oraz spółka jawna i spółka partnerska, której przedmiotem działalności jest wyłącznie prowadzenie aptek i w której wspólnikami (partnerami) są wyłącznie farmaceuci posiadający prawo wykonywania zawodu;
2) podmiot przejmujący kontrolę:
• jest wspólnikiem, w tym partnerem, w spółce/spółkach, które prowadzą łącznie co najmniej 4 apteki ogólnodostępne,
• podmiot prowadzi co najmniej 4 apteki ogólnodostępne albo podmiot/podmioty przez niego kontrolowane (bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności podmioty zależne) prowadzą co najmniej 4 apteki ogólnodostępne, lub
• jest członkiem grupy kapitałowej, której członkowie prowadzą łącznie co najmniej 4 apteki ogólnodostępne, lub
• wchodzi w skład organów spółki posiadającej zezwolenie na prowadzenie hurtowni farmaceutycznej lub zajmującej się pośrednictwem w obrocie produktami leczniczymi;
3) w wyniku przejęcia kontroli nad podmiotem prowadzącym aptekę ogólnodostępną, członkowie grupy kapitałowej, do której należy podmiot przejmujący kontrolę, prowadziliby łącznie więcej niż 4 apteki ogólnodostępne.
 
Powyższe regulacje nie będą miały zastosowania jedynie, jeżeli przejęcie kontroli nastąpiło w wyniku nabycia spadku.
 
Wspomniana nowelizacja Prawa farmaceutycznego, za naruszenie przepisów antykoncentracyjnych, przewiduje sankcję polegającą na obligatoryjnym cofnięciu zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej podmiotowi przejętemu. Ponadto, WIF będzie cofał zezwolenia na prowadzenie aptek „w liczbie niezbędnej do przywrócenia stanu zgodnego z prawem”, co do zasady zaczynając od zezwoleń wydanych najpóźniej. Decyzje w przedmiocie cofnięcia będą wydawane w oparciu o stan z chwili przejęcia kontroli. Sankcje dotkną również podmioty przejmujące kontrolę. Karę pieniężną w wysokości od 50 000 zł do nawet 5 000 000 zł zapłaci przedsiębiorca, który dokonał niezgodnej z proponowanymi przepisami koncentracji działalności aptecznej.
 
Projektodawcy wskazują, że omawiana zmiana jest odpowiedzią na utrzymujące się rozbieżności interpretacyjne w zakresie stosowania przepisów wprowadzonych nowelizacją tzw. Apteki dla Aptekarza z 2017 r. Zarówno organy inspekcji farmaceutycznej, jak i sądy administracyjne, niejednolicie orzekają w zakresie przepisu art. 99 ust. 3a Prawa farmaceutycznego (będącego tzw. regulacją antykoncentracyjną), różniąc się w ocenie, czy może być on stosowany wyłącznie na etapie wydawania nowych zezwoleń czy także przy okazji przenoszenia wydanych już zezwoleń na prowadzenie apteki. ADA 2.0 ma pozbawić tych wątpliwości.
 
W związku z przeprowadzoną nowelizacją Prawa farmaceutycznego, organizacje zrzeszające sieci aptek podjęły szereg działań przeciwko jej wprowadzeniu, w tym również zasygnalizowano możliwość rozpoczęcia sporów arbitrażowych przeciw Polsce. Przedstawiciele największych podmiotów na rynku aptecznym zarzucają przede wszystkim niekonstytucyjny tryb przyjęcia nowelizacji, której nie poprzedziły konsultacje społeczne, ingerencję w konstytucyjnie chronione prawo własności, zasadę ochrony praw nabytych i wolność działalności gospodarczej oraz de facto zamrożenie rozpoczętych inwestycji. Z kolei stojąca po drugiej stronie barykady Naczelna Rada Aptekarska podkreśla, że nowa regulacja, czekająca już tylko na podpis Prezydenta RP, to skuteczne narzędzie przeciwdziałania monopolizacji rynku ustanawiające zakaz prowadzenia aptek w liczbie większej niż 4 na terenie kraju. Poprzez przewidywanie możliwości cofania zezwoleń podmiotom, które naruszają zasady antykoncentracyjne, a także nakładania na nie wysokich kar finansowych za przejmowanie udziałów w aptekach, ADA 2.0 ma dopełniać zamysł przyświecający ustawodawcy w 2017 r.
 
Będziemy szerzej odnosić się do wspomnianej nowelizacji oraz informować o jej dalszych losach.
 
Autorzy: Tomasz Pieczyk – partner zarządzający w Kancelarii SKP, Joanna Groth – senior associate w Kancelarii SKP.