Wielu przedsiębiorców z branży kreatywnej i nowych technologii często napotyka na problemy co do zdefiniowania stosunku prawnego jaki łączy ich z osobą, której chce powierzyć stanowisko dyrektorskie lub managerskie w prowadzonym przez siebie przedsiębiorstwie. Dobranie właściwej podstawy zatrudnienia oraz przygotowanie treści umowy, która będzie zgodna z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, a zarazem satysfakcjonująca dla obu stron stanowi nierzadko wyzwanie. W praktyce wielokrotnie spotykamy się z „mieszaniem” postanowień charakterystycznych dla umowy o świadczenie usług (b2b), kontraktu managerskiego oraz umowy o pracę, co może skutkować konsekwencjami m.in. przed organami skarbowymi, rentowymi lub Państwową Inspekcją Pracy.
 
Na co zatem zwrócić uwagę tworząc umowę z przyszłym managerem lub dyrektorem?
 
Pierwszym i najbardziej istotnym elementem, który odróżnia umowy b2b oraz kontrakt managerski od umowy o pracę jest brak podporządkowania pracowniczego w przypadku zastosowania dwóch pierwszych rodzajów umów. Oznacza to, że jako przedsiębiorca decydując się na zawarcie umowy b2b albo kontraktu managerskiego dajemy managerowi swobodę w wykonywaniu powierzonych zadań, w szczególności nie możemy wydawać wiążących poleceń ani normować godzin pozostawania do dyspozycji przez managera. Wszystkie te elementy są charakterystyczne dla stosunku pracy, a postanowienia sugerujące podporządkowanie zleceniobiorcy lub współpracownika będą definiowały zawieraną umowę jako umowę o pracę. Manager zawierający umowę b2b lub podpisujący kontrakt managerski powinien liczyć się z tym, że nie będą mu przysługiwać świadczenia charakterystyczne dla stosunku pracy takie jak np. urlop czy ekwiwalent za niewykorzystany urlop, a ponadto jego odpowiedzialność materialna może być szersza niż 3-miesięczny limit zastrzeżony w kodeksie pracy.
 
Najczęstszymi błędami, które mogą prowadzić do uznania umowy cywilnoprawnej za umowę o pracę są m.in. postanowienia:

1. 1. sugerujące podporządkowanie managera np. „Prezes Zarządu Spółki jest uprawniony do kontroli wykonywania usług przez Współpracownika” czy „ Współpracownik zobligowany jest do wy wykonywania poleceń Zarządu w zakresie wykonywania przedmiotu umowy.”;
   2. wskazujące na uprawnienia ze stosunku pracy np. używanie pojęć takich jak „urlop”, „zatrudnienie”, „staż”, „przełożony” czy „podwładny”, „grafik” lub „godziny pracy”.

 
Ponadto częstym błędem mogącym skutkować uznaniem stosunku cywilnoprawnego za stosunek pracy jest równoczesne zawieranie ze współpracownikiem/zleceniobiorcą umowy o pracę (np. na ½ etatu) ze wskazaniem zbieżnego zakresu obowiązków z zakresem zadań wynikających z umowy b2b lub kontraktu managerskiego. Późniejsze wykonywanie tych samych obowiązków, rozdzielonych wyłącznie dla celów np. optymalizacji podatkowej stanowi prostą drogę do zakwestionowania rodzaju umowy przez organy skarbowe, ZUS, a w najbardziej pesymistycznym również przez współpracownika, a w konsekwencji podwyższeniem kosztów zatrudnienia ponoszonych przez przedsiębiorcę.
 
Różnice
 
Podstawową różnicą pomiędzy kontraktem managerskim a umową b2b jest kwestia uprawnienia managera/dyrektora do zarządzania przedsiębiorstwem. Współpracownik działający na podstawie umowy b2b będzie najczęściej zobowiązany do wykonywania konkretnego zakresu usług na rzecz przedsiębiorcy w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, ostateczne decyzje w zakresie zarządzania przedsiębiorstwem i wizji jego funkcjonowania będą natomiast należały do organów reprezentujących zlecającego wykonanie usług np. zarządu. Manager działający na podstawie kontraktu managerskiego będzie z kolei uprawniony do zarządzania przedsiębiorstwem, a co za tym idzie sprawowania osobistego nadzoru nad jego funkcjonowaniem oraz podejmowaniem decyzji strategicznych. W odróżnieniu od umowy b2b, Manager nie musi zawierać kontraktu managerskiego w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Oba rodzaje umów w takiej sytuacji będą miały również inne podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz mogą mieć różne podstawy wymiaru podatku dochodowego (np. podatek liniowy 19% a podatek na zasadach ogólnych w skali 12 albo 32%).
 
Podsumowanie
 
Przygotowanie właściwej umowy (ewentualnie łączenie różnych typów umów) dla osoby, która ma choćby pośrednio decydować o prowadzeniu przedsiębiorstwa (lub jego części) to czynność niezwykle istotna pod kątem zabezpieczenia interesów obu stron przed potencjalnymi problemami w przyszłości. Z tych względów rekomendujemy w każdym przypadku rewizję treści przygotowywanych dokumentów oraz holistyczne podejście do strukturyzowania form zatrudnienia lub współpracy z osobami działającymi na styku działalności managerskiej i stricte doradczej.
 
Autor: Szymon Szuksztul – Senior associate w Kancelarii SKP.